COVID-19 dünya genelinde okulların kapatılmasına neden oldu. İstatistiklere göre (1) şu anda küresel olarak 1,2 milyardan fazla çocuk sınıf dışında. Eğitimin uzaktan ve dijital platformlarda gerçekleştirildiği e-öğrenme platformlarının belirgin yükselişiyle birlikte eğitim-öğretim hızlı ve dramatik bir şekilde değişti. Araştırmalar, çevrim içi öğrenmenin bilgilerin tutulmasını artırdığını ve daha az zaman aldığını gösteriyor, bu da koronavirüsün neden olduğu değişikliklerin kalıcı olabileceği anlamına geliyor. Bazı araştırmacılar e-öğrenme ya da çevrim içi öğrenme platformlarının pandemi sonrasında da benimsenmeye devam edip etmeyeceğini analiz etmeye çalışıyorlar.
Ülkemizde de tüm dünya ile aynı anda etkilerini yaşadığımız e-öğrenme sürecinin öğretim ortamlarına hızlı hatta öngörüsüz entegrasyon aşamalarını gözlemliyoruz. 2001 yılında hazırladığım uzaktan eğitim yöntemlerinden web tabanlı öğretim kapsamında öğretmenlerin hizmet içi eğitimlerini e-öğrenme yöntemiyle almaları konusundaki yüksek lisans tezimde açıkladığım, uygulama ile örneklediğim ve önerdiğim e-öğrenme, karma öğrenme, hibrit öğrenme (blended learning, hybrid learning), senkron-asenkron öğrenme terimleri eğitim-öğretim sektöründe pek anlamlı bulunmamıştı! Günümüzde eğitim alanında görev yapan hemen herkesin “uzaktan öğretim” hakkında artık sadece teorik değil pratik boyutta da bilgisi var. Zümre toplantılarını gün sonunda çevrim içi platform üzerinden yapılabiliyor olması, derslerin haftalık ders programına göre çevrim içi veriliyor olması ve veli toplantılarının çevrim içi yapılıyor olması artık bir seçenekten öte zorunluluk. Daha geçen yıl bir okul velisine veli toplantısının çevrim içi olarak yapılacağını söyleyebilir miydi? Böyle bir seçenek akla gelir miydi? Veli kabul eder miydi?
Hızla girdiğimiz bu yeni süreçte alandan olanlarımız, işleyişi en iyi bilenlerimiz de dahil uygulama sırasında zorlandıkları konular oldu. En basit çıkarımlar; okulun sadece akademik bilgi alış-verişi yapılan yer olmadığı ve çevrim içi eğitimin yüz yüze’den farklı bir öğretim tasarımı gerektirmesiydi.
Uzaktan öğretimde farklı boyutlarda yaşanan aksaklık, olası sorunlar ve bunlara çözüm önerisi olabilecekleri birebir yaşanan deneyimlerle paylaşmaya çalışacağım.
Öğretim Tasarımı
Çevrim içi öğretim, geleneksel yüz yüze öğretim tasarımından farklı parametreler içerir. Sınıfta yüz yüze yapılan eğitim sürecini sadece video ile çevrim içi platforma aktarmanın verimli ve aktif bir öğretim yöntemi olmadığı belirtilebilir. Öğrenme sürecinde “öğrenci”nin merkeze alındığı aktif öğrenme yöntemleriyle çevrimiçi platformlarda senkron ve asenkron yapılan ders tasarımları hem öğrenci merkezlidir hem de öğrenmeyi destekler. İçerik tasarımı yüz yüze ders tasarımına göre daha uzun ve kapsamlıdır. Okullar, çevrim içi öğretim, içerik tasarımlarında; öğrenciyi ve öğrenmeyi merkeze alan öğrenciyi dahil eden, etkileşimli, eğlenceli uygulamalar içeren aktif uzaktan öğretim metodolojileri kullanmaları önerilir.
Çevrim içi öğretim platformunun teknik ve metodolojik açıdan farklı parametrelerinin olduğu bilgisinden öte aynı zamanda içinde bulunduğumuz pandemi ortamının hem öğretmen hem de öğrenci üzerinde oluşturduğu psikolojinin de göz önünde bulundurulması uygun olur. Öğrencinin hal ve hatırını sormak, belki biraz sohbet zamanı çevrim içi ders tasarımının temel parametresi olarak görülebilir.
Öğrencilerin dikkat süreleri de dikkate alınması gereken ders tasarım parametrelerinden. Yüz yüze yapılan derslerde dikkat süresini ve odaklanmayı yeniden yükselten uygulamalar çevrim içi dersler için uygun olmayabilir. Bu nedenle; özellikle yaş gruplarına göre öğretmenler farklı dikkat ve odaklanmayı artırıcı etkinlik ve uygulamayı önceden hazırlamalarında hatta ders içerik tasarımlarının içine entegre etmeleri önerilebilir. Neyse ki öğretmenlerin bu amaçla kullanabileceği hatırı sayılır sayıda web 2.0 aracı rahatlıkla bulunabiliyor. Doğru zamanda uygulanan bu web tabanlı eğitim teknolojileri araçları hem öğrenme sürecini hem öğrenciyi hem de öğretmeni destekler.
Kaynakça
1– World Economic Forum, https://www.weforum.org/agenda/2020/04/coronavirus-education-global-covid19-online-digital-learning/, ET:19.12.2020
