CD-ROM’lardaki bilgisayar destekli öğretim programları ya da bilgisayardaki sabit diske yüklenmiş programların kullanım alanı özellikle endüstri ve sanayi alanında oldukça geniştir. CD-ROM’lar WTÖ tasarımcılarının özlemini duydukları geniş veri saklama ve hızlı yükleme imkanlarına sahiptir. WTÖ’de ise BDÖ tasarımcılarının hiç uygulayamayacakları merkezi güncelleme ve grup aktivitesi olanakları bulunmaktadır. Bu iki türün birleştirilmesi ile tasarımcıların birkaç yıl öncesine kadar imkansız görünen öğrenim türleri yaratılmıştır.

Web tabanlı derslerde öğrencilere bilgisayarlarına zaman açısından yüklenmesi tercih edilmeyen ses, resim, animasyon ve filmleri içeren CD’ler gönderilebilir. Bu CD-ROM’larda öğrencinin ders boyunca kullanacağı çoklu ortam ve diğer 3.parti yazılımlar bulunmaktadır.

Ayar, ücret, veri sayfaları gibi dinamik bilgiler eklenerek CD-ROM ile çalışan bir ders uygulaması geliştirilebilmektedir. Yapılması gereken verilerin bir web sunucusuna yüklenmesidir. Web sunucusu aynı zamanda CD-ROM derslerinin güncellenmesi ve seçeneğe bağlı ek modüllerin eklenmesi amacıyla da kullanılabilir.

CD-ROM sınıfından web tabanlı grup uygulama araçlarına bağlantı kurulabilir. Öğrenciler öğretmen ile e-posta bağlantısıyla iletişim içine girebilmektedirler. Bir tartışma grubuyla öğrenciler fikir paylaşımı ve tartışması yapabilmektedirler. WTÖ derslerinin uygun olduğu durumlarda CD-ROM üzerinden çalışması da sağlanabilir. Gerekli iletişim e-posta yardımıyla da kurulabilmektedir. Böylece dosyaların yüklenmesi, uygulamanın hızlı biçimde çalışabilmesi için gerekli yüksek internet bağlantı hızına ihtiyaç kalmamaktadır. WTÖ dersinin CD-ROM üzerinden çalışmasını sağlamak için ya öğrencinin bilgisayarına küçük bir web sunucusu yüklenecek ya da “sunucu-taraflı işlem”ler ile ilgili gereklilikler uygulamadan çıkarılacaktır. Uygulamadan kaldırılan “sunucu-taraflı işlem” seçenekleriyle tüm otomatik değerlendirme ve ilgili etkileşim çevrim-dışı olarak internet tarayıcısı tarafından yapılacak, dolayısıyla veritabanı erişimi kişisel veri kayıtlarının tutulmasından öteye geçemeyecektir.

WTÖ ile BDÖ’nün bütünleştirilmesi yaklaşımının tasarımcı tarafından dikkate alınmasını gerektiren bazı sınırlılıkları da bulunmaktadır. Bunlar ;

  • CD-ROM’daki materyal güncel olmayabilir.
  • CD-ROM’ların hazırlanıp istenilen yere transferi oldukça zahmetlidir.
  • CD-ROM’un bilgisayardaki sürücü adı önemlidir.
  • Bütünleşiklik yoğun teknik yeterlilikler gerektirir.

Teknolojik Standartların Belirlenmesi

Horton’a göre (2000, s.68-69) web tabanlı öğretim teknoloji tabanlı bir alt yapıya sahiptir. Bundan dolayı WTÖ tasarımcıları dersin hazırlanmasıyla ilgili hangi teknolojinin uygulanacağı hakkında temel sınırlılıkları, kuralları ve amaçları göz önünde bulundurmaları gerekmektedir.

  • Web tarayıcısının belirlenmesi
    • Öğrencilerin ders için kullanacakları web tarayıcısının ne olacağı belirlenmelidir. Web tarayıcısı; internet üzerinde sörf yaparken (adresler arasında gezinirken) kullanıcının ilgili web adresini yazdığı, web sayfaları arasında ileri/geri gezinebildiği aynı zamanda web sayfası ile ilgili ayarlamaları yapmasına olanak sağlayan arayüz uygulaması olarak tanımlanabilir. Genel kullanım oranına bakıldığında web üzerinde iki tür tarayıcı yazılımı bulunmaktadır : Netscape Navigator ve Internet Explorer. Her iki tarayıcı da HTML tabanlı web sayfalarını sorunsuz olarak yorumlasa da, tarayıcıya özgü bız farklılıklar bulunabilmektedir. Uygulama yapılırken genelde en son versiyon tarayıcının teknik özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır.
  • Materyallerin dosya formatlarının belirlenmesi
    • Uygulama içinde kullanılacak bazı dosyaların formatları (dosya uzantıları) öğrencilerin bilgisayarlarına ek yazılımlar yüklemesini gerektirebilmektedir. Dosya formatlarının tümü her tarayıcıda sorunsuz olarak görünmeyebilir. Bu nedenle dosya formatları belirlenirken öğrencilerin sorunsuzca açıp, çalıştırabilecekleri dikkate alınmalıdır.
      • Tarayıcının direkt çalıştırdığı formatlar
        • HTML, Dinamik HTML, CSS
        • Yazı (ASCII ve uluslararası kod stili (Unicode)
        • JavaScript 1.2 ve sonrası
        • XML, XSL stil biçimleri
        • GIF, JPEG ve PNG resim formatları
        • Java (Netscape direkt olarak yorumlayabiliyorken, Explorer yorumlamak için eklentiye ihtiyaç duymaktadır)
      • Platform-bağımsız formatlar (Eklentilerle (Plug-in) çalışan formatlar)
        • Müzik : MIDI
        • Video : MPEG
        • Sanal gerçeklik : VRML
      • Popüler web formatları (Bu formatları kullanırken lisans özellikleri de dikkate alınmalıdır. Bazı formatları çalıştırabilmek için gerekli programlar internet üzerinden de ücretsiz olarak dağıtılabiliyorken, CD-ROM üzerinde dağıtımında lisans gerektirmektedir.)
        • Ses / Müzik : WAV, Real Audio, MP3
        • Çoklu-ortam : Shockwave Director, Shockwave Flash, Shockwave Authorware, QuickTime, AVI
        • Belgeler : Adobe Acrobat PDF, Rich Text Format (RTF)
      • Popüler masaüstü formatları (Öğrencinin bilgisayarındaki platform üzerinde kullandığı bilinen yazılımların desteklediği formatlar. Ders içinde bu tip formatların kullanıldığı dosyalar olabilmektedir. Ancak lisans sınırlamalarına dikkat edilmelidir.)
        • Microsoft Office (Word, Excell vb)
      • Virüs korumalı formatlar
        • Küçük bir Java uygulaması (applet) bir Java yazılımından daha virüs korumalı olabilir ya da makro içeren kelime işlemci belgeleri, makro içermeyenlere göre virüs güvenliği açısından daha az güvenilir olabilmektedir.
      • Dosya büyüklükleri
        • Web sayfası çalıştırıldığında sayfanın açılma süresi; sayfa içinde kullanılan dosyaların büyüklükleri, internet bağlantısın hızı, tarayıcı özellikleri gibi nedenlerle bağlantılıdır (Horton, 2003, s.69).

 

Internet Bağlantı Hızı / Sayfa Büyüklük Sınırı

Kullanıcının Bağlantı Hızı

Her Sayfanın Büyüklük Sınırı

14.4 Kbps (Kilo-Bit-Per-Second)

10 K

28.8 Kbps

20 K

56 Kbps

40 K

128 Kbps

80 K

1 Mbps (Mega-Bit-Per-Second)

640 K

Daha hızlı

1 MB (her Mbps için)

 

© Sinç, Bora : “Uzaktan Öğretim Yöntemiyle ilköğretim Öğretmenlerinin Hizmet-İçi Eğitimi”, Y.L. Tezi, M.Ü., 2004

 

By Bora Sinç

Eğitim Teknolojileri danışmanı EdTech Education Technology Eğitim Yönetimi